Zaterdag 18 februari is de eerste seizoensaflevering van Verborgen verleden, met de Friese broers Wim en Hans Anker. Verborgen verleden is dat tv-programma waarin bekende Nederlanders als Jeroen Krabbé, Sacha de Boer, Tom Egbers en Jules Deelder met behulp van documentalisten en vervoermiddelen die hen naar verre oorden brengen, onderzoeken wie hun voorouders zijn en wat die in de wereld hebben betekend.
Tom Egbers was diep ontroerd wegens zijn Engelse verleden. Hij stond met betraande ogen in een Engelse straat met rijtjeshuizen en voelde zich één met het verleden. (Te vrezen valt dat hij het in Coevorden droog had gehouden.) Jeroen Krabbé bleek afstammeling te zijn van een hoge adviseur van de sultan van Marokko, wat hem deed glimmen van genoegen. En Sacha de Boer was verwant aan de legendarische veertiende-eeuwse Schotse koning Robert the Bruce. Ook Sacha raakte geëmotioneerd, omdat het verleden, hoe ver het ook was, nu wel heel dichtbij kwam.
Hoe dichtbij eigenlijk? Hier werd een denkfout gemaakt. Ga maar na en reken mee. Je ouders werden geboren uit twee mensen. Dat zijn er al vier. Je grootouders hadden alle vier twee ouders. Dat zijn er acht. De ouders van die acht waren zestien in getal. Als je zo doorredeneert, heb je 32 betovergrootouders, 64 betbetovergrootouders. Enzovoort. Dat leidt tot enorme aantallen voorouders, als je maar ver genoeg teruggaat. Dan kun je op je gemak een sappige uitkiezen.
Dat deed Sacha de Boer, althans, dat werd voor haar gedaan. Die Schotse koning leefde zevenhonderd jaar voor Sacha. Als je ervan uitgaat dat tussen twee opeenvolgende generaties zo’n dertig jaar zit, dan is Sacha dus van de 23ste generatie. Hoeveel voorouders zijn dat? Dat zijn er meer dan acht miljoen. Dan kun je beter koning Robert the Bruce nemen dan een anonieme ketellapper uit vroeger tijden.
Zo was Jules Deelder trots dat hij afstamde van een walvisvaarder uit de achttiende eeuw. Hij stond op Spitsbergen tevreden te knikken bij die gedachte. Maar het is onzin. Tussen hem en die walvisvaarder zitten tien generaties. Ofwel ruim duizend personen. Van die zeebonk had Jules dus minder dan één duizendste genetisch geërfd.
De duizend van Jules en de acht miljoen van Sacha verdienen wel relativering. Als je heel ver teruggaat, heb je volgens die razendsnel opeenvolgende reeks 2, 4, 8, 16, 32, 64, 128, 256, 512, 1024 etc. krankzinnig veel voorouders, zelfs triljoenen in het jaar nul. Dat kan niet waar zijn. De reden moet zijn dat veel voorouders (verre) verwanten zijn. In stambomen zit overlap ofwel een grootscheepse vorm van inteelt. Nu goed, Jules Deelder was één negenhonderste walvisvaarder.
Drie of vier generaties teruggaan kan tot interessante ontdekkingen leiden. Heel ver teruggaan leidt tot niet serieus te nemen, zelfs komische ontdekkingen. Gerrit Zalm bleek af te stammen van zowel Robert the Bruce als van Lange Pier, de zestiende-eeuwse Friese vrijheidsstrijder. (Sacha en Gerrit zijn familie!). Zalm was de enige die die uitkomst niet helemaal serieus nam.
Stambomen, mits handig gebruikt als in Verborgen verleden, hebben de eigenschap dat ze verleidelijke gedachten oproepen en het ego strelen. Dat vinden de mensen fijn.